Самал Жанасылқызы

Сырдың сұлу Самалы

Ән әлемі – өте нәзік. Оның әрбір иірімін тұла бойыңмен сезініп, жан қалауыңа айналдырғанда ғана көптің жүрегіне жол табасың. Ал түсіне білгенге бұл оңай дүние емес. Барлық өміріңді сарп ететін, үлкен шыдамдылық пен асқан сабырлылықты, мықты талғам мен әсем табиғилықты қажет етеді. Қиын жол, бірақ төзе білгенге оның берер жемісі де тәтті болмақ. Өйткені, халықтың ыстық ілтипатына, зор қошеметіне бөлену баға жетпес байлық емес пе? Міне, осы байлыққа қол жеткізу Самал Жанасылқызына оңай тиген жоқ. Бала кездегі тәтті арманы ата-анасының қолдауымен, өзінің тынымсыз ізденуімен ән әлемінің төріне шығарды.
 Күміс көмей әнші, ардақты ұстаз, «Құрмет» орденінің иегері Самал Жанасылқызы Қызылорда облысы, Жалағаш ауданының «Мәдениет» ауылында дүние дидарына келген. Балалық арманы Қызылорда музыкалық училищесіне жетелеп әкелді. Мұнда Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген әртісі Қаракөз Ақдәулетовадан білім алу бұйырады. «Ән салу» бөлімінде оқып, үздік дипломмен аяқтайды.
2000 жылы Алматы қаласында Құрманғазы атындағы Қазақ Ұлттық Консерваториясында «жеке ән орындау» кафедрасында қазақтың біртуар бұлбұл әншісі Бибігүл Төлегеновадан дәріс алады. Бұл жайында әнші: «Мен өмірде де, өнер де де өзімді жолы болған адам деп есептеймін» дейді. Өзі қадір тұтатын ұстаздарынан күні бүгінге дейін рухани күш алып, өмірдің кейбір ызғарлы сәттерінде ерекше бір құдіретті сезінеді.
Ол уақыттары Ұлттық Консерваторияға оқуға түсу – қол жетпес дүние еді. Ал Сырдан шыққан шынашақтай қыз бұл оқу орнын үздік бітіреді.Қызылордадан түлеп ұшқан Самал ұстаздарының шақыртуымен 2007 жылы туған жерге қайтып келеді. «Құрмет» Орденінің иегері Кеулімжай Шалтақбайұлы Ботабаевтың бас дирижерлығымен ашылған Тұрмағанбет атындағы халық аспаптар оркестріне солист болып және Қазанғап атындағы Қызылорда музыкалық колледжінің «ән салу» бөліміне оқытушылыққа орналасады. Міне осы уақыттан бері қос саланы қос қанатындай қатар алып, еңбек етуден тынған емес. 2008 жылы Шымкент қаласында өткен «Қазақ романсиадасы» халықаралық конкурсының, одан кейін 2011 жылы Н.Тілендиев атындағы «Кел, еркем Алатауыңа» атты III Республикалық әншілер конкурсының лауреаты болады.
Үздіксіз еңбектену ғана әншіні танымал етіп қоймай, оның сахнадан түспеуіне де сеп болары хақ. Сахна демекші, Самал Жанасылқызы облыс көлемінде қандай іс-шара өтсе де, барлығында әсем даусымен классикалық вокалды шығармаларды орындап, насихаттауға үлес қосып келеді. Тек облыс көлемінде емес, 2009-2010 жылдары «Сыр – Алаштың анасы» атты Қызылорда облысының өнер күндерінде Астана, Алматы, Өскеменде, 2011 жылы Тәуелсіздіктің 20 жылдығына байланысты Орынбор-Астана-Алматы қалаларында өнер керуенімен гастрольдік сапарларда болып, сахна төрінен көрінді. Ал 2014 жылы Өзбекстан Республикасының Ташкент қаласында және Татарстанның Казань қаласында гастрольдік сапарда болып, өнер көрсетті. 2017 жылы Әзірбайжан елінің астанасы Бакуде және Шеки қалаларында өткен Қазақстан өнер күндерінде гастрольдік сапарда болды. 2017 жылы тамыз айында халықаралық «ЭКСПО - 2017» көрмесіне қатысып, Қызылорда облысының атынан өнер көрсетсе, осы жылы өткен 28-ші дүниежүзілік қысқы универсиаданың Алау Эстафетасының алаугері болды.
Өнер жолында жүрген әр әнші үшін талай жылғы төгілген тер мен шығармашылық ізденісін халық алдында есеп беру концерті арқылы көрсету ең алдымен – үлкен жауапты іс. Осынау үлкен шараға сахнаның дайындығынан бастап, концерттік бағдарлама жасау, репертуар көбейтіп жоғары деңгейде орындау, сахналық костюм таңдау т.б сияқты жұмыстарды үйлестіре білу әншінің мықтылығын айқындай түседі. 2014 жылдың 31 қазанында Н.Бекежанов атындағы драма театрында алғаш рет өзінің жеке есеп беру концертін өткізіп, жаңа бір деңгейге көтерілді. Концертке ұстазы КСРО және Қазақстан халық әртісі Бибігүл Төлегенова арнайы келіп, ақ батасын берді. Сахна төрінде ұстазымен бірге ән шырқап, мерейі тасыды. Сонымен бірге, Н. Тілендиев атындағы «Отырар сазы» оркестрінің дирижеры Мүсілім Әмзе арнайы шақыртылды. Бұл әсерлі кеш туралы әнші:
–         Менің ең алғашқы есеп беру концертімді өткізгеніме бірнеше жыл өтсе де, сол әдемі кеш өмірімнің соңына дейін жетерлік үлкен рухани күш сыйлады десем артық айтпағаным. Шәкірт ретінде қазақтың біртуар бұлбұл әншісімен сахна төрінде ән салу – екінің бірі қол жеткізе бермейтін бақыт деп түсінемін. Сол сәт, мөлдір сезім ұстаз бен шәкірт арасында көзге көрінбес ерекше әлемнің барын ұғындырды. Әлі күнге дейін бойыма қуат беретін, еске алғанда жүректің түкпірін тағы бір қозғап шабыт алатындай кеш болды, –дейді әнші.
Араға сегіз жыл уақыт салып, Самал Жанасылқызы тағы бір жаңа деңгейге, жаңа бір сатыға көтерілді. К.Байсейтованың 110 жылдығы және Қызылорда облыстық филармониясының 50 жылдығы қарсаңында «Музыка жүрегімдесің» атты жеке концертін өткізді.
–         Мен үшін жаңа шығармалар, тың репертуар таңдауыма үлкен септігі тиді. Бұл концертті Қызылорда облыстық филармониясы арнайы ұйымдастырды. Бір ерекшелігі – К.Байсейтова апамыздың репертуарынан Жібектің әні «Гәкку» және А.Жұбановтың «Қарлығаш» әндерімен концерт қойылыммен ашылды. Алматыдан шақыртылған жетігеншілердің сүйемелдеуімен халық әндері орындалды, сонымен қатар Қазақстан композиторларының әндері мен операларынан ариялар, батыс европа композиторларының шығармалары орындалды, –дейді Самал Байсейтова.
Елу жылдық тарихы бар Қызылорда облыстық филармониясында алғашқы кезде саусақпен санарлық вокалистер болса, қазір олардың саны жетерлік. Кешегісі мен бүгінін салыстыруға келмейтіндей жоғары жағдайға жетіп, бір емес бірнеше оркестрдің шоқтығын қалыптастырған филармонияда еңбек етіп келетін әншінің дара қолтаңбасы бар. Филармония қызметкерлерінің жеткен бр белесі –  А. Жұбанов, Л.Хамидидің «Абай» операсын сахна төріне шығаруы еді.
Ұстаздардың ұстазынан білім алған әнші бүгінде өзі шәкірт тәрбиелеп, Сыр топырағынан шыққан таланттарды танытуға үлес қосып келеді. Мақтан етер өнердегі ізбасарлары көп. Қайсыбірін алсаңызда ерекше дарынды, қабілетті. Шәкірттерінің алды Алматы қаласында Қазақ ұлттық Консерваториясын және Астана қаласында Қазақ Ұлттық Өнер университетін бітіріп, Астана филармония солистері. Бұл ұстаз үшін еңбектің ақталғаны, өмірдегі тағы бір белесті бағындырғаны деуге болады.