Айгүл Қабиқызы

Өмірі өнегемен өрілген

Өмірдің іргетасы ананың қолымен қаланады. Өз отбасының беріктігі мен шаңырағының биік болуы үшін нәзікжандыларға кейде таңдаған мамандығынан да бас тартуына тура келеді. Мұндай үлкен тәуекелге екінің бірі бара бермесі анық. Осыдан елу жыл бұрын енді ғана өнер әлемінде жұлдызы жарқырап келе жатқан Айгүл Қабиқызының алдында екі таңдау тұрды. Бірі – сахнаның төрі, көрерменнің ыстық ықыласы, кино әлеміне ашылған даңғыл жол болса, екіншісі – медицина институтын енді бітіретін болашақ дәрігер Ильяс Отанұлымен отау құрып, өнерден бас тарту болатын. Тағдыр екінші жолды бұйыртып, тосыннан үлкен сый жасады. Сол кездегі таңдауына ешқашан өкінбеген Айгүл Қабиқызының өнегелі өмірі көпке үлгі.
Өзін өмірде жолы болған жан деп санайтын салихалы ана, ұлағатты ұстаз, абзал жан Айгүл Қабиқызы 1953 жылы Шығыс Қазақстан облысы, Тарбағатай ауданы, Ақжар ауылында дүниеге келген. Қазақтың киелі жерінің топырағынан нәр алып өскен бойжеткеннің арманы – атақты актриса атану болатын. Ер мінезді, еркелігі тағы бар бір түйір қызғалдығының өнер жолын таңдауына анасы ақ батасын беріп, оның білім алуына кедергі болмай ауылда қалады. Арман қуып, діттеген мақсатына жету үшін ол небәрі 16 жасында, 1970 жылы Құрманғазы атындағы Алматы мемлекеттік Консерваториясына «Театр және кино актері» мамандығына оқуға түсіп, жоғары білім алады. 1975-1978 жылдар аралығында Алматы қаласындағы Ғ.Мүсірепов атындағы жастар театрында қызмет атқарады. Бұл кезеңдер Айгүл Қабиқызының ең керемет ұмытылмас жастығының куәсі, сахнаның киесін ұқтырған, қазақтың белгілі нар тұлғалары Әмина Өмірзақова, Раиса Мұхамедияровалардан өмірлік тәжірибе алған уақыт еді. Осы ұстаздарының дайындауынан өтіп, Ғ.Мүсіреповтің «Қазақ солдаты» романындағы Ботаның рөлін сахна төрінде сәтті сомдап шығады. Бұл оның жастар театрындағы кәсіби маман ретіндегі алғашқы дебюті болатын. Шәкіртінің талабына сүйсінген Қазақ КСР-нің халық әртісі, Әмина Өмірзақова: «Болашақта сенен мықты актриса шығады. Өте жақсы ойнап шықтың» деп қанаттандырып, естелік сыйлығын да қоса ұсынған.
Өнер жолындағы алғашқы ұстазы Рабиға Мұқайқызы болса, одан кейінгі кезде Асқар Тоқпановтан үлгі өнеге алып, одан соң Раиса мен Әмина апайларының тәлімімен шыңдалады. Осындай мықты ұстаздардың шекпенінен тәрбиеленіп шыққаны үшін өзін бақытты әрі жолы болған жан деп санайды.
Өмір бір ағыспен жүре бермейді. Қуанышы мен қайғысы, ағы мен қарасы қатар жүретін тағдыр адам баласының алдына бірнеше таңдау түсіреді. Жұлдызы жарқырай бастаған жас актрисаға таңдау жасау оңай болмағаны анық. Өзін сүйген жас дәрігерге болашағын сеніп тапсырып, өнер әлеміндегі керемет кезеңдермен қоштасады. Сол уақытта кино әлеміне шақыртудан да бас тартып, нар тұлғалы азаматпен қол ұстасып, отау құруға ниет етеді. Десе де бұл саладан бір жола қол үзіп кете алмады. Өзі сахна төрінде көрінбесе де, шәкірт тәрбиелеп, жаңа буынның жұлдызын жағуға себепкер болды. Міне, өнер әлемінің шоқтығын дайындауда еңбек етіп келетініне жарты ғасырға жуық маңдай тері сіңіп, елеулі еңбек етуде.
Ильяс Отанұлымен шаңырақ құрып, үлкен отбасылық өмірге қадам басады. 1978 жылы жанұя жағдайына байланысты Жамбыл облыстық қазақ драма театрына ауысады. 1991 жылға дейін Жамбыл мәдени-ағарту училищесінің, режиссерлық бөлімінде ұстаздық қызмет атқарып, облыс көлеміндегі мәдени шараларды ұйымдастыруға ұйытқы болады. Бұл еңбегі оқу орны басшысының, қала, облыс әкімдері тарапынан елеусіз қалмады. Бірнеше «Құрмет» грамоталарымен марапатталып, алғыс хаттарға ие болады.
Тәуелсіздік алған жылы Жамбыл технологиялық институтының «Мәдениеттану» кафедрасына аға оқытушылық қызметіне ауысып, қазіргі таңда өз қызметін М.Х.Дулати атындағы Тараз өңірлік университетінде кафедра меңгерушісі қызметін атқаруда. Сапалы білім беру жолында бірнеше әдістемелік оқу құралын жазады. Мәселен, «Сахна тілінің сазы мен жыры», «Театрландырылған қойылымдардың драматургиялық негізі», «Мәдениет және өнер тарихы», «Театр ұжымының режиссурасы», «Бос уақытты көркем-педагогикалық ұйымдастыру технологиясы» және мұнан өзге 40-тан аса ғылыми мақаланың авторы.
Студенттерді театр өнеріне баулу мақсатында университет көлемінде 2003 жылы «Дулати жастары» студенттік театрын құрып, өнер жолындағы жастардың алғашқы баспалдағының қалануына мол үлес қосады. Арада үш жыл өткен соң, бұл бастамасы ҚР Мәдениет және ақпарат Министрлігінің қолдауына ие болады. Сөйтіп «Халық театры» деген атағы беріледі.
2007 жылы М.Х.Дулати атындағы Тараз мемлекеттік университетінде «Мәдени-тынығу жұмысы» мамандығының ашылуына атсалысып, сол жылдан бері «Мәдениет және өнер» кафедрасының меңгерушісі болып еңбек етіп келеді. Облыстағы өнер мамандарын даярлауда жемісті еңбегі елеусіз емес. Анығы бұл марапаттар Айгүл Қабиқызының еңбекқорлығы мен табандылығына берілген лайықты атақтар еді. Ол ҚР Мәдениет қайраткері, ҚР Білім беру ісінің құрметті қызметкері, Ерен еңбегі үшін медалі, Тараз мемлекеттік университетінің профессоры дәрежесін иеленген. Мұнан өзге де төсбелгілер мен бірнеше медальге кеудесі толы.
Қадірлі ұстаз, жастарға бағыт-бағдар берумен қатар облыстағы қоғамдық іс-шараларды ұйымдастыруға белсене араласады. Айталық, 1997 жылдан бері Қазақстан Халқы Ассамблеясының мүшесі, «Әулие ата» қазақ мәдени орталығының төрағасы орынбасары әрі жауапты хатшысы, облыстық қоғамдық келісім кеңесінің, облыстық іскер әйелдер қауымдастығы, аналар кеңесінің тұрақты мүшесі. Ол кәсіби маман ретінде облыстағы қандай да мәдени іс-шаралардың жоғары деңгейде өтуіне бастамашыл және ұйымдастырушылық қасиеті жоғары маман ретінде көрсетуден танған емес. Сондықтан да болар, Айгүл Қабиқызының аймақ көлемінде де абырой биігі қашанда жоғары беделге ие.
Әйел – нәзік жаратылыс иесі. Алайда әлсіз емес. Талшыбықтай бойында қайсарлық та, қайраттылық та, батырлық та, өжеттік те кездеседі. Кезінде Тарбағатайдың топырағында табаны күнге күйіп, Ақжардың таза ауасында анасына еркелеп өскен шынашақтай қыздың осындай үлкен жетістіктерді бағындыруы – сөзсіз, отағасы Ильяс Отанұлының қолдауының, оның сүйіспеншілігінің арқасында еді. Бүгінде, өкінішке орай бұл фәниден озғанына озғанына бір жылдан аса уақыт болды. Бірақ үлкен жүректің иесі, білікті дәрігер хирург артына өнегелі жолын, тәрбиелі ұрпағын қалдырып кетті.
Ұлттық-салт дәстүр мен адамгершілік қасиеттерге негізделіп құрылған отбасының іргесі берік болары хақ. Мұндай отаудың сәні мен шаттығы жарасым тауып, ғұмыры да ұзақ. Міне, сондай отауда қол ұстасып, қатар жүріп отағасы Илияс Есчановпен бірге бес баланы өмірге әкеліп, оларға тәлім-тәрбие береді. Бірі білікті алтын қолды дәрігер болса, екіншісі ұлағатты ұстаз. Осынау қадірлі қос мамандықтың иесі бір шаңырақтың астында мәнді де, мағыналы өмір кешеді. Қыздарын қияға, ұлдарын ұяға қондырып, ата-аналық парызын өтеген өнегелі жандар. Қазірде екі ұлымен үш қызынан тараған 14 немересі бар. Мәуелі бәйтерегі құласа да, тағдырдың жазғанына көне білген Айгүл Қабиқызы қайсар қалпынан айныған емес. Себебі, өмірлік жары, құдай қосқан қосағы артында өшпестей із қалдырды. Медицина саласының дауына 40 жылдан астам еңбек етіп, кейінгі буын мамандарға көп жылғы жинаған хирургиялық мол тәжірибесін үйретіп кетті. Әзіл-қалжыңға біртабан жақын дәрігердің бойында адами қасиеттер де көп еді... Амал қанша? Досқа адал, айналасына абыройлы азамат жайында отбасылық жолдастарының бірі, дәрігер-хирург, медицина профессоры Сағындық Ордабеков:
–Шынында, Ильяс қоғамдық орта мен әріптестері арасында үлкен сый-құрметке, беделге ие болды. Достыққа адалдығымен, адами құндылықтың қадір қасиетін көтере білуімен де ел арасында есімі ұмытылмас, сірә. Әріптесімнің көпшілікке ұнайтын жағы – қандай ортада болмасын ешнәрсені бүкпей, өз ойын ашық айтатыны, – деп тебірене еске алады өз жазбасында.
Ерлі-зайыптылардың екеуі де жауапты саланың ең басында жүрсе де, отбасының ауызбіршілігін, ұрпақ тәрбиесін ешқашан екінші орынға қойған емес. Қарбалс кезеңдерге толы өмірде қызметтің тізгінін ұстай жүріп, намысты ұл, қылықты қыз тәрбиелей алды. Өмірге екі ат ұстардан соң үш қызғалдағын (үшем) әкеліп, оларды бағып-қағудың өзі үлкен ерлікпен пара-пар еді. Әр перзентіне дара тұлға ретінде қарайтын дәрігер мен ұстаздың отбасында ұрпақ тәрбиесіне ұдайы көңіл бөлінетін. Әлі де солай. Бүгінде асыл әже немерелерінің де дұрыс бағытта өсіп жетілуіне ерекше назар аударады. Бір әттеген-ай дейтін тұсы – балаларының біреуін медицина немесе білім беру саласына қарай бағыттамауы болатын. Алайда бұл асыл арманын алдағы уақытта немерелерінің бірі орындайтынына кәміл сенеді. Тек өз отбасы іргетасының берік болуын ойламай, тұтас ұлттың әрбір шаңырағының шайқалмауына да үлес қосуда. Айгүл Қабиқызы облыстағы аналар кеңесінің белді мүшесі ретінде талай іс-шараларда салиқалы ана, абзал әже ретінде өз пікірін айтудан жалыққан емес.
Қазақ үшін қасиетті Құранның сөзіндей үш ұғым бар. Ол – Жер ана, Отан ана және өз анаң. Ана өмірдің бастау бұлағы болғандықтан, оның ниеті барша адамзаттың тілегімен бірдей. Таңмен таласа тұрып, күн ұясына батқанша жер бетіне тыныштық, береке мен ынтымақ тілейтін де ақ жүректі аналар. Әйел – болашақтың, жас ұрпақтың болжаушысы, барлаушысы, тәрбиешісі. Ұлттың батыры, ақыны, патшасы мен баласы осы бір нәзік болмыстың ақ сүтімен жетіліп, тәрбиесімен өсіп-өнеді. Өскеменде туып-өскен қызғалдақ едім, Тараздың жігітіне еріп осы қалада тұрақтап, ұрпақ өрбітіп, аяулы жар, ардақты әжеге айналдым. Өзім Алматыда танымал жұлдыздармен бірге өнер ошағын бітірсем де, күні бүгін отбасындағы әйел бақыты үшін, отбасы бала-шаға қамымен осы шаһарда қалдым. Өзім ата-ененің тәрбиесін көрмесем де, мен түскен әулет керемет білімді, түсінігі мол жандар болды. Себебі жолдасымның ата- анасы мен ағасы біз шаңырақ құрардан бұрын жол апатынан қайтыс болған. Өсіп-өнген үлкен әулетке келін болып түсіп, қазір өзім де сондай әулеттің анасы, ақ жаулықты әжесі атанып отырған жайым бар. Тараз халқының сол уақытта мені жатсынбай құшақ жая қарсы алғанына басымды иемін, – дейді Айгүл Қабиқызы.
Ананың жүректен шыққан сөздерінен әр әйел баласы үшін өз Отанының беріктігінен асқан, балапандарының бақытты балалығына тең келер байлық жоғын ұғынуға болады. Міне, баға жетпес байлығымен бүгінде мақтанады, марқаяды. Өз ұлы мен қызын тәрбиелей жүріп, сан мыңдаған шәкірттің бойына білім нәрін себе білген қос ұстаздың өнегелі ғұмыр жолына қалайша сүйсінбейсің? Бұл жастық шақта жасаған үлкен тәуекелдің тауға теңесетіндей жеңісі, әрі тәтті жемісі болса керек-ті. Әр адамның басына қона бермейтін бақыт, сый мен құрмет десек те жарасады. Иә, адам ұрпағымен мың жасайды деп осындайда айтылған шығар. Олар өсіп-өнген ұрпағымен және тәлім-тәрбие берген саналы шәкірттерімен де бағалы, әрқашан құрмет төрінде!
Ұлағатты жандардан өрбіген ұл-қыздары өздері таңдаған саланың белді мамандары. Еліміздің әлеуметтік-экономикалық дамуына үлес қосып келетін жандар. Тәтті қылығымен сүйсіндіретін немерелері де жас құрақтай желкілдеп өсіп келеді. Немерелерінің алды жоғары оқу орнын тәмамдап, олар да ел дамуына атсалысуға жарап қалды. Мереке күндері бір шаңырақ астына жинала қалғанда айналасын думан-тойға бөлеп, ұланғасыр шадыман шаттыққа кенелтіп жібереді.
Үлкен ұлы өз алдына шаңырақ көтерген. Орал қаласында кәсіптен нәсіп тауып отырған берекелі жан. Екі баласы бар. Одан кейінгі ұлы Шымкент қаласында заңгер. Көпбалалы отбасы. Балаларының алды спорт саласында жетістіктерге жеткен. Ал кенжелері балабақша тәрбиеленушілері. Тұңғыш немересі Әмина Алматы қаласында қызмет істейді. Одан кейінгі Шыңғыс пен Иса атты немерелері де ел дамуына үлес қосуда. Басқа немерелері де үлгілі, талапты болып өсіп келеді. Ал үшем қыздарының екеуі экономика саласын таңдаса, кіші қызы – кәсіпкер. Олардың әрқайсысы бір-бір отанның түтінін түтетіп, өздері де өмірге бала әкеліп ана атанды.
Адам баласының өмірге келгендегі басты мақсаты – артына өшпес із қалдыру, саналы ұрпақ өсіру, еліне қалтқысыз қызмет қылу. Осы міндеттердің барлығын абыроймен атқара білген жандардың өмірі осылай мағыналы, мәнді өрілгеніне отанасы Айгүл Қабиқызы дән риза. Шаңырақтың ұйытқысы, берекенің қайнар көзі бола білген ол тағдырдың талай тосын сыйына ешқашан мойымады. Қайта қайсарлығымен қатар өзіне тән әйелдік сұлулығымен биязы қалпын сақтап келеді. Сонысымен ол айналасына сүйкімді, тартымды. Сырлы аяқтың сыны кетсе де, сыны кетпейді деуші еді. Міне, бұл теңеу абзал жанның өзіне арналғандай.